Το σαλέπι είναι ένα είδος ορχιδέας που φύεται στα βουνά των Βαλκανίων και της Μικράς Ασίας. Το ρόφημα σαλέπι παράγεται από τους βολβούς του φυτού.
Ιστορία
Κατά την μυθολογία, ο Όρχις ήταν γιος μιας νύμφης και ενός Σάτυρου, που καταδικάστηκε να γίνει φυτό επειδή βίασε μια ιέρεια στη διάρκεια των Βακχικών μυστηρίων. Ο Θεόφραστος ήταν ο πρώτος που αναφέρθηκε στην αρχαιότητα για τις ορχιδέες και τους έδωσε την ονομασία τους από το σχήμα του βολβού τους. Το σαλέπι είναι γνωστό σαν βότανο από τον Ασκληπιό και τον Ιπποκράτη. Βγαίνει από το σπόρο άγριας ορχιδέας και εικάζεται πως το πήρανε οι Μικρασιάτες μαζί τους όταν φύγανε. Από αυτούς το έμαθαν οι Τούρκοι, ενώ πολλοί από εμάς πιστεύουμε πως είναι τουρκικό ρόφημα.
Παλιά, οι γιατροί θεράπευαν με βότανα και το σαλέπι το χρησιμοποιούσαν σαν φαρμακευτικό βότανο για το λαιμό, το στομάχι, το άσθμα και το κρυολόγημα. Υπάρχουν πολλά είδη, όπως της Πίνδου ή το τούρκικο σαλέπι. Το θερμαντικό πιοτό, αφέψημα ή ρόφημα, παρασκευάζεται όταν οι ξηροί κόνδυλοι (ρίζες) αλέθονται και η σκόνη τους βράζεται με ζάχαρη ή μέλι. Είναι μαλακτικό πιοτό διαδεδομένο ιδιαίτερα στην Ανατολή και οι άραβες το προφέρουν σάχλεμπ. Το σαλέπι είναι ρόφημα εύγευστο, ευκολοχώνευτο, μαλακτικό, χαλαρωτικό και βοηθά στην ανακούφιση του βήχα, των βρογχικών, του άσθματος κ.λπ.
Σήμερα
Το σαλέπι δεν περιέχει συντηρητικά, παρά μόνο διάφορα αρωματικά βότανα και ζάχαρη. Μετά από ειδική επεξεργασία γίνεται στιγμιαίο ρόφημα, αρκεί το νερό που θα προσθέσουμε να είναι βραστό, να κοχλάζει. Για ακόμη καλύτερη γεύση το βράζουμε με λίγο νερό, ότι ακριβώς κάνουμε και για τον ελληνικό καφέ. Επίσης αρωματισμένο με πιπερόριζα (τζίντζερ), κανέλα και μέλι πίνεται ώς μαλακτικό, για τα κρύα του χειμώνα. Συνηθιζόταν πολύ έτσι στη Θεσσαλία και στην Ηπειρο. Το καλοκαίρι το διάλυμμα αυτό άμα κρυώσει μπορεί να προσφερθεί μαζί με μία βυσσινάδα ως αναψυκτικό. Η τριμμένη του ρίζα χρησιμοποιείται ευρέως στη ζαχαροπλαστική, στη δημιουργία παγωτών.
Αλλες ονομασίες, Σερνικοβότανο, Αλογονουρά
Early purple orchid - Orchis mascula - Ορχις ο γραπτός
Family Orchidaceae
Είδος αρωματικού φυτού που μοιάζει με τη φτέρη. Μπορεί να φθάσει τα 2 μέτρα σε ύψος, ανάλογα με τις κλιματικές συνθήκες. Τα φύλλα της είναι τριχωτά με άρωμα γλυκόριζας, τα λευκά λουλούδια του φυτρώνουν σε ταξιανθίες και οι καρποί είναι λεπτοί μήκους 15 χιλιοστών. Φύεται σε σκιερά μέρη, σε δάση, ακροποταμιές της Νότιας και κεντρικής Ευρώπης, ακόμη και στη Σκανδιναβία.
